شوش (شهر باستانی)

موقعیت شوش در امپراتوری عیلام

شوش (به عبری: שושן ‎ Shushan؛ به یونانی Σοῦσα؛ به لاتینی: Susa) یک شهر باستانی در امپراتوری های عیلام، پارس و پارت بود که در حدود 25 کیلومتری (150 مایلی) خاور رود دجله قرار داشت.

شهر امروزی شوش در محل شوش باستانی قرار دارد.

فهرست مندرجات

شیر بالدار از کاخ داریوش بزرگ در شوش.

شوش یکی از کهن ترین سکونتگاه های شناخته شده منطقه میباشد که به احتمال پیرامون 4200 ق.م پایه گذاری شده است با این حال، نخستین آثار یک دهکده مسکونی در آن مربوط به 7000 ق.م است.

در دوره های تاریخی، شوش پایخت اولیه امپراتوری عیلام بود. نام آن به عیلامی به شیوه های مختلفی از جمله شوشان، شوشون و غیره نوشته می شد. نام این شهر در کهن ترین اسناد سومری به چشم می رسد.

شوشان پیرامون 2330 ق.م توسط سارگن بزرگ تسخیر و به امپراتوری اکد ملحق شد و تا حدود 2240 ق.م به صورت پایتخت یک ایالات اکدی باقی ماند، تا اینکه کوتیک-اینشوشیناک، فرماندار عیلامی آن، علیه اکدی ها شورش کرد و آن شهر را آزاد نمود. شوش در حدود 2004 ق.م و تحت پادشاهی کینداتو دوباره یک پایتخت عیلامی شد.

عیلامیان تحت پادشاهی شوتروک-ناخونته، استوانه اصلی حاوی مجموعه قوانین حمورابی را در حدود 1175 ق.م به غنیمت گرفته و به شهر شوش بردند. پنجاه سال بعد، نبوکدنصر یکم، پادشاه امپراتوری بابل، تلاش کرد تا استوانه حمورابی را به بابل بازگرداند، اما موفق نشد.

آشوریان

در 647 ق.م، آشوربانیپال شاه آشور شهر شوش را در پی جنگی با خاک یکسان کرد.

شهر شوش توسط پارسیان هخامنشی تحت پادشاهی کوروش بزرگ گرفته شد و در دوره پادشاهی کمبوجیه دوّم، پایتخت شاهنشاهی هخامنشی از پاسارگاد به شوش برده شد.

لشکرکشی بیرحمانه آشوربانیپال علیه شوش در 647 ق.م.

شوش در دوره هخامنشیان شکوه گذشته خویش را بازیافته و چهار راه شرق و غرب گردید. با توجه به اهمیت و موقعیت جغرافیایی و سیاسی خاص شوش بود که راههای بسیاری و به ویژه راه بزرگ موسوم به راه شاهی ارتباط این شهر را به نقاط گوناگون جهان برقرار کرد.

راه شاهی که در دوره هخامنشیان و به دستور داریوش بزرگ ساخته شد، شهر شوش، پایتخت سیاسی دولت هخامنشیان را به پاسارگاد، تخت جمشید و دیگر شهرهای امپراتوری، از جمله شهر نامی سارد پایتخت کشور لیدی پیوند می‌‌داد.

شهر شوش زمانی که اسکندر مقدونی آن را در 331 ق.م تسخیر کرد و شاهنشاهی پارس را از میان برد، بیشتر اهمیت خود را از دست داد. پس از اسکندر، شوش به دست امپراتوری سلوکیان افتاد و به سلوکیه تغییر نام یافت.

دوره پارتیان

نامه ای به زبان یونانی از سوی آرتابانوس سوّم شاهنشاه پارت به ساکنان شهر شوش در سده یکم میلادی (شوش از دوره اپراتوی سلوکیان، سازمان یونانی خود را نگاه داشت).td>

نزدیک به یک سده بعد، زمانی که پارت ها استقلال خویش را از امپراتوری سلوکی به دست آوردند، شوش را یکی از دو پایتخت شاهنشانی خویش (در کنار تیسفون) نمودند. شاهنشاهان پارت زمستان را در شوش و تابستان را در تیسفون می گذراندند.

تراژان امپراتور روم، شوش را در 116 میلادی تسخیر کرد اما بزودی به علت شوش در پشت سرش مجبور به عقب نشینی شد. این پیشرفت، بیشرترین رخنه رومی ها در سمت خاور بود.

هنر اسلامی: فنجان با گلبرگ های رز، سده های 8م و 9مtd>

شوش در طول تاریخش دست کم سه بار ویران شد. نخستین بار در 647 ق.م توسط آشوربانیپال. دوّمین ویرانی در 638 میلادی رخ داد زمانی که سپاهیان مسلمان سرزمین ایران را تسخیر کردند. سرانجام در 1218 میلادی، شهر شوش در تهاجم مغول ها بطور کامل ویران گشت. این شهر باستانی پس از آن اندک اندک رها گشت.

امروزه

شهر شوش امروزی در محل شهر شوش باستانی پایتخت اداری فرمانداری شوش در استان خوزستان ایران است و در سال 2005 میلادی جمعیتی در حدود 64.960 نفر داشت.

بخش شوش در موزه لوور پاریس