آرشام

آرشام پسر آریارمنه و گویا پادشاه پارسه در هنگامه دودمان هخامنشی بوده است اما تاج و تخت را رها کرد و به کوروش دوّم پادشاه پارس اظهار وفاداری نمود. آرشام پس از آن، به احتمال زیاد باقی سال های دراز زندگی اش را در ملک خانوادگی اش در قلبستان پارس - شهر پارسه - در صلح و آرامش گذراند. با این حال در سنگ نبشته ای که در همدان یافت شده است او خود را "شاه پارسه" می خواند، اما برخی پژوهشگران می پندارند که این سنگ نبشته جعلی است و جعل آن یا مربوط به دوره امروزی و یا دوره باستان می باشد. گواه دیگری از دوران پادشاهی وی در سنگ نبشته بیستون است که نوه اش داریوش یکم از هشت پادشاهی هخامنشی پیش از خود نام می برد و اینکه وی باید ادامه دهنده راه آرشام بعنوان یک پادشاه باشد. آرشام پدر ویشتاسپ، ساتراپ پارت بود. آرشام زنده ماند تا شاهد نوه اش، داریوش یکم، که پادشاه بزرگ امپراتوری پارس شد، باشد، و در طی دوران پادشاهی وی، درگذشت. به هر روی، او باید یکی از شخصیت های سلطنتی با طول عمر دراز جهان، در آن دوران باشد که به احتمال تا دهه نود از عمرش، زندگی کرد.

ادامه نوشته

کمبوجیه یکم

کمبوجیه یکم پادشاه انشان و پدر کوروش دوّم (کوروش بزرگ) بود. کمبوجیه یکم یکی از نخستین اعضای دودمان هخامنشی بود. او به ظاهر نتیجه هخامنش، پایه گذار این دودمان، نوه چیش-پش پادشاه انشان، و پسر کوروش یکم پادشاه انشان بود. عموی وی آریارمنه و پسرعموش آرشام در پارسه پادشاهی می کردند. بگفته هرودوت، کمبوجیه "مردی از خانواده خوب و عادات آرام" بود. او زیر فرمان ایشتوویگو، پادشاه ماد پادشاهی می کرد. او با ماندانا شاهزاده خانم مادی و آریانا، شاهزاده خانم لیدیایی ازدواج کرد. نتیجه ازدواج آنها، زایش جانشین وی، کوروش بزرگ بود. روشن نیست که آیا داستان ازدواج کمبوجیه با ماندانا درست هست یا نه. ممکن است مادر مادی کوروش دوّم را برساخته باشند تا حکومت آتی پارس را توجیه کنند. بگفته نیکولای دمشقی، نام اصلی وی آترادات بود و در نبرد مزر پارس، که با پسرش علیه ایشتوویگو جنگید، مجروح شد و سپس درگذشت. این نبرد در سال 551 ق.م روی داد و برای وی مراسم خاک سپاری شرافتمندانه ای برگزار کردند.

ادامه نوشته

آریارمنه

آریارمنه ("کسی که برای آریایی ها صلح به بار آورد") عموی بزرگ کوروش بزرگ، و نیای داریوش یکم، و گویا پادشاه پارسه - هسته باستانی پادشاهی پارس - بود. آریارمنه به احتمال زیاد برادر کوروش یکم پادشاه انشان، و پسر چیش-پش بود، اما این موضوع قطعی نیست. به هر روی، او عضوی از خاندان هخامنشی بوده است. زمانی در نیمه نخست سده 20 میلادی، دو لوحه زرین مربوط به آریارمنه در همدان، اکباتان امروزی، یافت شد. این لوحه های زرین که دوران پادشاهی آریارمنه و پسرش آرشام را مستند ساخته است، به زبان پارسی کهن و به صیغه اول شخص نوشته شده است. این تنها گواهی است که از دوران پادشاهی آریارمنه، و این شاخه از خانواده سلطنتی هخامنشی، در دست داریم. با این حال، اکنون چنین پنداشته می شود که این لوحه ها جعلی هستند. این به آن دلیل است که آنها از یک حفاری نظارت نشده یافت شده اند. گواه دیگری از دوران پادشاهی وی، سنگ نبشته بیستون است که در آن، نتیجه اش داریوش یکم اظهار می کند پیش از وی هشت پادشاه هخامنشی وجود داشته است.

ادامه نوشته

کوروش یکم

کوروش یکم از 640 ق.م تا 600 ق.م پادشاه انشان بود. او یکی از نخستین اعضای دودمان هخامنشی و به ظاهر، نوه پایه گذار این دودمان هخامنش، و پسر چیش-پش بود. پسران چیش-پش پس از درگذشت وی، پادشاهی اش را میان خود تقسیم کردند. کوروش یکم به پادشاهی انشان رسید درحالیکه برادرش آریارمنه، پادشاه پارسه شد. تعیین گاهشماری این رویداد مشکل است. همچنین در این رابطه بحث است که آیا او و پادشاهی که وی را با عنوان "کوراس پارسوماشی" می شناسیم یک شخصیت می باشند یا نه. نخستین بار پیرامون 652 ق.م از کوراس نام برده شده است. در آن سال، پادشاه بابل، شمش-شوم-اوکین علیه برادر بزرگترش آشوربانیپال فرمانروای آشور شورش کرد. از کوروش یکم بعنوان همپیمان نظامی پادشاه بابل نام برده شده است. از کوروش یکم بار دیگر در 639 ق.م یاد می شود. در آن سال آشوربانیپال بر آن بود تا عیلام را شکست داده و خداوندگار همپیمانان پیشین آن شود. کوراس به ظاهر در میان آنان بود. یکی دانستن کوراس پادشاه پارسوماش با کورش یکم پادشاه انشان می تواند به پیوند دودمان هخامنشی با رویدادهای مهم سده 7 ق.م کمک نماید.

ادامه نوشته

چیش-پش

چیش-پش یا تیس-پس (درگذشت 640 ق.م) پسر هخامش و پادشاه پارسوماش بود. او شهر عیلامی انشان را تسخیر کرد و خود را "شاه شهر انشان" نامید. این اقدام وی، نخستین گامی بود که می توانست منجر به برآمدن امپراتوری پارس شود. چیش-پش دو پسر داشت: کوروش یکم و آریارمنه. پس از درگذشتش، پادشاهیش میان دو پسرش تقسیم شد. پسر بزرگش، کوروش یکم، جانشین وی در انشان شد، و آریارمنه، در مرتبه ای پایین تر، به پادشاهی پارسوماش رسید.

ادامه نوشته

هخامنش

هخامنش سرخاندان دودمان هخامنشی است که در میان سال های 705 ق.م و 675 ق.م بر پارس فرمان می راند. سنگ نبشته های سلطنتی پارسی همچون سنگ نبشته بیستون، وی را پنج نسل پیش از داریوش بزرگ جای می نهند. پس، بگفته این سنگ نبشته، هخامنش ممکن است پیرامون 700 ق.م زندگی کرده باشد. این سنگ نبشته وی را "شاه" لقب می دهد که ممکن است به این معنی باشد که او نخستین پادشاه رسمی ایرانیان است. بگفته افلاطون، هخامنش/پرسس فرزند آندرومدا شهبانوی اتیوپیایی و پرسئوس قهرمان یونانی، و نوه زئوس بود. بعدها نویسندگان پنداشتند که هخامنش و پرسس، مردمانی متفاوت بوده اند. منابع پارسی و یونانی اظهار می کنند که چیش-پش، پسر هخامنش، جانشین وی گردید و پارسیان را بسوی فتح و اقامت در شهر عیلامی انشان، در جنوب باختری ایران، رهبری کرد. کوروش، نبیره چیش-پش، ماد را فتح نمود و امپراتوری پارس را پی افکند.

ادامه نوشته