گاهشمار تاریخ ایران و جهان

EA 161، نامه از آزیرو، رهبر آمورو (وضعیتش را به فرعون اظهار می کند)، یکی از نامه های تل العمارنه که به خط میخی روی یک لوحه گلی نوشته شده است.

نامه های تل العمارنه (گاهی "نامه نگاری های تل العمارنه" یا "لوح های تل العمارنه") یک بایگانی از لوحه های گلی نامه نگاری، بیشتر دیپلماتیک، میان دولت مصر و نمایندگانش در

 کنعان و آمورو، در هنگامه پادشاهی نو است. این نامه ها در مصر بالا در شهر تل العمارنه، نام امروزی پایتخت مصر که توسط فرعون اخناتون (دهه 1350 - دهه 1330 ق.م) در هنگامه دودمان هجدم مصر بنا شد، یافت گردید. نامه های تل العمارنه در پژوهش مصر شناسی غیر عادی است چرا که بیشتر به خط میخی اکدی، سیستم نوشتاری میان دو رود باستان، نوشته شده تا به خط مصر باستان. در حال حاضر 382 شمار از این نامه ها شناخته شده است؛ 24 لوحه دیگر نیز توسط یورگن آلکساندر کوندتزون، آسور شناس نروژی ترمیم گشت.

نامه ها

یکی از نامه های تل العمارنه

این نامه ها، که دربرگیرنده لوحه های به خط میخی است که بیشتر به زبان اکدی، زبان دیپلماسی منطقه ای در آن دوره، نوشته شده، نخستین بار توسط مصریان محلی پیرامون سال 1887 یافت گردیده شد که آنها را پنهانی از آن شهر ویران شده (نسخه اصلی این نامه ها در یک ساختمان باستانی که باستان شناسان آن را اداره مکاتبات فرعون نامیده اند) دزدیده و در بازار عتیقه فروشی به فروش رساندند. زمانی که محلی که این نامه ها در آنجا یافت شده بود شناسایی شد، ویرانه ها بیشتر مورد کاوش قرار گرفت.

نخستین باستانشانی که موفق شد بیشتر لوحه ها را ترمیم کند، ویلیام فلیندر پتریه بود که در سال 1891-1892 توانست 28 پاره از این نامه ها را بیابد. سپس، امیل چاسینات، مدیر فرانسوی مؤسسه خاورشناسی در قاهره، دو لوحه دیگر را در سال 1903 پیدا کرد.

نسخه های اصلی لوحه هایی که توسط مصریان محلی یافت شده بودند در میان موزه های قاهره، اروپا و آمریکا پخش گردید. 202 یا 203 لوحه در موزه خاورمیانه باستان برلین (Vorderasiatisches Museum) است؛ 49 یا 50 لوحه در موزه مصر؛ هفت لوحه در لوور؛ سه لوحه در موزه پوشکین؛ و یک لوحه در حال حاضر در کلکسیون مؤسسه خاورشناسی در شیکاگو میباشد.

نقشه خاورمیانه باستان در دوره تل العماره، که قدرت های بزرگ را در آن دوره نشان می دهد. مصر (سبز)، هاتی (زرد)، پادشاهی کاسی بابل (بنفش)، آسور (خاکستری)، و میتانی (قرمز). نواحی روشنتر کنترل مستقیم را نشان می دهد، و نواحی تیره تر نمایانگر حوزه های نفوذ است. گستره تمدن اخائیه/مسینی به رنگ نارنجی نشان داده شده است.

بایگانی کامل، که در برگیرنده نامه نگاری از پادشاهی پیشین آمنهوتپ سوّم نیز میباشد، حاوی بیش از سیصد نامه دیپلماتیک بود. بقیه یک مجموعه گوناگون ادبی، یا موارد آموزشی است. این لوحه ها پرتو زیادی بر روابط مصر با بابل، آسور، میتانی، هیتی، سوریه، کنعان و آلاشیا (قبرس) می افکند. این لوحه در جهت برپایی هم تاریخ و هم گاهشماری آن دوره بسیار اهمیت دارد. نامه های کاداشمان انلیل یکم شاه بابل، چهارچوب زمانی دوران سلطنت اخناتون را در اواسط سده 14م ق.م مشخص می گرداند. در اینجا همچنین نخستین یادآوری از یک جمعیت خاور نزدیک با عنوان هبیرو شده است که وابستگی احتمال ایشان با عبری ها هنوز جای بحث دارد. پادشاهان دیگر دربرگیرنده توشراتا از میتانی، لابعیا از شِخِم، عبدی-هیبا از اورشلیم، و ریب-هَدا شاه ستیزه جوی بیبلوس می باشند، که در بیش از 58 نامه بطور پیوسته از مصر درخواست کمک نظامی کرده اند.

خلاصه نام ها

نامه های تل العماره بطور سیاسی بدین شکل چیده می شوند:

001 - 014 بابل

015 - 016 آسور

017 - 030 میتانی

031 - 032 آرزاوا

033 - 040 آلاسیا

041 - 044 هاتی

045 - 380 سوریه/لبنان/کنعان

نامه های سوریه/لبنان/کنعان بدین شکل تعمیم داده می شود:

045 - 067 سوریه

068 - 227 لبنان (بیبلوس)

227 - 380 کنعان

فهرست نامه های تل العمارنه

توجه: بسیاری از نسبت ها آزمایشی است.